copyright Dierendonckblancke arch.Initiatief
De vroegere jongensschool onder de kerktoren van Zomergem stond leeg. Het domein was in eigendom van de gemeente die besloot om het onder voorwaarden te verkopen aan een projectontwikkelaar. Met het project wenste de gemeente een vrijliggende site in het hart van de gemeente om te vormen tot een kwalitatieve en aangename woonomgeving op schaal van Zomergem.
Op basis van een architectuurplan van Dierendonckblancke architecten is projectontwikkelaar Arlo Bouwprojecten de uitdaging aangegaan. Zij hebben hier geen klassiek appartementsgebouw in hogere dichtheid gerealiseerd, maar een bescheiden woonproject van voornamelijk
ééngezinswoningen rond een autovrij plein in een aangename, groene omgeving.
Project
Centraal in het project is de vroegere speelplaats van de school behouden en in ere hersteld als een autovrij verhard plein met enkele bomen. Twee hogere bestaande gebouwen – waaronder de voormalige directeurswoning – zijn gerenoveerd tot twee woningen en drie appartementen. Andere lagere schoolpaviljoenen waren in slechte bouwfysische staat en zijn vervangen door nieuwe ééngezinswoningen rond de speelplaats.
Na de realisatie van het woonproject is de speelplaats opnieuw overgedragen als publiek domein aan de gemeente. Net zoals in een klassieke straat hebben alle woningen hun voordeur aan dit plein. De auto’s worden geparkeerd in de naastgelegen ‘parkeerboomgaard’, wat het plein vrijhoudt voor spelende kinderen of buren die elkaar ontmoeten. Alle woningen hebben een doorlopende smalle luifel boven de voordeur die de overgang vormt tussen de private woningen en de speelplaats. Aan de achterzijde heeft elke woning een private tuin, omheind door een muur of haag. Een gemeenschappelijke overdekte buitenruimte en fietsenstalling vooraan kan door alle bewoners gebruikt worden.
Procedure
Op vraag van het gemeentebestuur, schrijft de intercommunale Veneco in 2015 eerst een architectuurwedstrijd uit voor het ontwerp van de site. Als randvoorwaarde stelt men dat het toekomstig woonproject respect moet tonen voor het bestaande karakter van de school. Op basis van hun ontwerp- voorstel wordt het team van Dierendonckblancke architecten en landschapsarchitect Lieve Van De Ginste aangesteld door de gemeente.
In een volgende stap wordt een oproep gelanceerd voor een Publiek Private Samenwerking tussen Veneco, de gemeente Zomergem en een projectontwikkelaar. Aan de private partner wordt gevraagd een kwaliteitsvol en doordacht ontwikkelings-voorstel en financieel bod te doen. Veneco stelt hiertoe een opmetingsplan, het architecturaal ontwerp van Dierendonck-blancke en de bijhorende kostenraming ter beschikking.
Arlo Bouwprojecten krijgt de opdracht toegewezen. Na gunning heeft de projectontwikkelaar een realisatieverplichting in samenwerking met de toegewezen architect. Voor de gemeente was het een intensievere voorbereiding dan bij een klassieke verkoop, maar een interessante manier om impact te hebben op de ruimtelijke kwaliteit. Voor Arlo was dit een ongewone manier van werken, want zij hebben vooral ervaring met projecten op privaat terrein. Vandaag is ook Arlo tevreden van het resultaat.
In overleg zijn de plannen voor Dreef 10 wel bijgestuurd in de uitvoeringsfase, maar het globaal concept is overeind gebleven. Sommige woningen zijn kleiner geworden en de grote directeurswoning is opgesplitst naar 2 units. Het voorziene buurthuis is herleid tot een collectieve overdekte buitenruimte, gekoppeld aan een fietsenstalling en technische ruimte. Er zijn zonnepanelen voorzien op de daken. De publieke ruimte is ingericht als autovrij plein en parkeerboomgaard en overgedragen naar de gemeente.
Sociaal
De verkoop van woningen rond een autovrij plein in een groen binnengebied heeft een homogene groep van vooral jonge gezinnen met kinderen aangetrokken. Ook één alleenstaande en twee gepensioneerde koppels wonen hier. Juridisch zijn de bewoners aan elkaar gekoppeld via de Vereniging van Mede-Eigenaars (VME) van de gemeenschappelijke overdekte buitenruimte, fietsenstalling, regenwaterput en septische put.
De kinderen spelen en fietsen veilig voor de deur en de bewoners zeggen elkaar dag bij het passeren op de speelplaats. Via een whatsapp groep gebeuren de nodige praktische mededelingen tussen de bewoners onderling en de syndicus. Aangezien het gemeenschappelijk beheer beperkt is, vermoedt één van de bewoners dat hier geen te grote discussies kunnen ontstaan. Hij apprecieert het ongedwongen samen wonen rond een plein, want een cohousingproject met meer gemeenschappelijke delen en verantwoordelijkheden trekt hem absoluut niet aan.
Financieel
Het wedstrijdontwerp van de architecten is betaald door de gemeente. Vervolgens heeft Arlo het terrein aangekocht van de gemeente en waren zij verplicht om alle kosten voor de architect en de uitvoering op zich te nemen. Aangezien de verkoop van de woningen relatief lang (twee jaar) heeft geduurd, is de uitvoering hierop afgestemd. De werken zijn gestart in 2018, maar de volledige oplevering van het project zal pas plaatsvinden in het najaar 2022.
