Initiatief
Conform het beleidsplan wonen wil de stad Gent een brede waaier aan woonvormen aanbieden. Bij de senioren komen veel mensen niet in aanmerking om te verhuizen naar een woonzorgcentrum, maar thuis wonen is ook geen evidentie voor iedereen. Assistentiewoningen hebben op hun beurt een hoog prijskaartje als je de bijhorende zorg nog niet nodig hebt. Bijgevolg ging het OCMW van Gent op zoek naar een alternatief voor senioren.
Tijdens een woonwensenonderzoek in 2011 bleek 10% van de senioren in Gent geïnteresseerd in een vorm van groepswonen. Vervolgens leerde het OCMW de cohousingprojecten van Abbeyfield in Brussel kennen en wilden ze zelf een kleinschalig woonproject voor senioren met hogere én lagere inkomens realiseren. Na een lang proces is een compact woongebouw met flats en gedeelde ruimtes gerealiseerd in Meulestede. De bewoners hebben in februari 2020 hun intrek genomen.
Project
Het vrijstaande appartementsgebouw met 9 flats van 52 tot 64 m2 is gebouwd op de grens van woongebied met zeehavengebied in Meulestede. Weldra worden er nieuwe assistentiewoningen gebouwd tegen de wachtgevel van het OCMW-project. Op het gelijkvloers maken de bewoners gebruik van een gedeelde leefruimte met keuken, wasruimte en berging. Op de 2de verdieping is er een gedeelde logeerkamer, badkamer met ligbad en zitkamer met TV. De private buiten- ruimte van elke studio is beperkt, maar iedereen heeft toegang tot de collectieve tuin met berging.
Alle appartementen zijn erkend als assistentiewoningen, wat zorgt voor een interessant terugvalscenario (indien het ‘experiment’ niet slaagt). Bovendien kan een bewoner met een lager inkomen een premie aanvragen bij het OCMW als hij/zij woont in een erkende assistentiewoning. De erkenning als assistentiewoningen bezorgt de bewoners wel kopzorgen, aangezien de inspectie dit heel streng beoordeelt. Voor de rol van woonassistent hebben zij een uitzondering gekregen. In plaats van een professionele woonassistent te betalen, nemen de bewoners deze rol om de maand op zich. Dit sluit aan bij het idee dat senioren hier voor mekaar zorgen.
Proces
Het traject is gestart met een subsidie van de provincie Oost-Vlaanderen door het OCMW, onder begeleiding van Abbeyfield. Na meerdere informatiemomenten waren een 35-tal mensen geïnteresseerd. Gedurende vijf jaar zijn zij elke maand samen gekomen. Ook tijdens het ontwerpproces van de architect, hebben de bewoners een beperkte inbreng gehad.
Gaandeweg zijn er mensen afgehaakt, ondermeer door de ligging in een buurt met weinig openbaar vervoeren geen winkels. De groep heeft zich zo vanzelf gevormd, er is geen selectie meer aan te pas gekomen. De bewoners zijn in februari 2020 ingetrokken, enkele weken voor de lockdown, maar hebben het samenwonen gelijk als een voordeel ervaren tijdens deze moeilijke periode.
Om het samenwonen vlot te laten verlopen heeft het OCMW besloten om Abbeyfield betrokken te houden tijdens de volgende jaren. Ook het bestuursorgaan van de vzw speelt een belangrijke rol. Het bestaat uit zowel bewoners als externe partijen, zoals de voorzitter en de financieel adviseur. Er zit ook een afgevaardigde van het OCMW, maar die is niet stemgerechtigd. De externe experten adviseren de bewoners en waken mee over een goed beheer van het gebouw en over een goede invulling van het concept ‘groepswonen voor senioren’.
Sociaal
Vanaf de bewoning heeft het OCMW het gebouwbeheer en alle onderlinge afspraken overgelaten aan de bewoners. Zij hebben een vzw opgericht die het gebouw huurt van het OCMW. Allebewoners zijn lid en betalen huur aan de vzw. Dit lijkt een zeer eenvoudige aanpak, maar de boekhouding, het opmaken van facturen voor de huur, de onkostenverdeling en alle andere aspecten van beheer en onderhoud vragen meer tijd en energie van de bewoners dan zij initieel hadden verwacht. Zij proberen alle taken zo goed mogelijk te verdelen over alle bewoners, rekening houdend met ieders interesse en capaciteit. Sommige bewoners zijn liever bezig in de tuin, terwijl andere bewoners zich liever focussen op de boekhouding en de administratie. Enkel voor het onderhoud van de gemeenschappelijke delen doen de bewoners beroep op een externe partij via sociale tewerkstelling.
Voor de selectie van nieuwe bewoners heeft de vzw, samen met het OCMW, selectiecriteria opgesteld. Kandidaten moeten een kennismakingstraject doorlopen. Dit begint met het deelnemen aan een infosessie, gevolgd door koffiemomenten, maaltijden, activiteiten … met de bewoners. Ook logeren bij Bowoaters is mogelijk. Het doel van dit traject is het opbouwen van een band tussen bewoners en kandidaten.
Financieel
Omwille van de historische grondpositie was het project haalbaar voor het OCMW. De huurprijs van het gebouw is bepaald op basis van een afschrijving van het gebouw op 30 jaar. Naast de huur moet de vzw ook een woonkost doorrekenen aan de bewoners voor de onkosten aan het oproepsysteem, de crisiszorg, de energiekosten, … De vzw is ook zelf verantwoordelijk voor eventuele leegstand van een appartement. Hiertoe voorzien zij een reservepotje in hun financiën.
